İslam Öncesi Kültür ve Medeniyeti


DEVLET YÖNETİMİ

HÜKÜMDAR

Sembolleri

  • Otağ (çadır)
  • Nevbet (davul)
  • Örgün(taht)
  • Asa
  • Kotuz (sorguç)
  • Ordu
  • Toy (ziyafet)
  • Kama
  • Kemer
  • Tuğ (sancak)
  • Yay
  • Kılıç

Unvanları

  • Kağan
  • Hakan
  • Han
  • Erkin
  • İlig
  • İdikut
  • İlteber
  • İlteriş
  • Yabgu
  • Tanhu 
  • Şanyü

Hükümdarın Görevleri 

  • Ülkenin bağımsızlığını korumak
  • Kurultaya başkanlık etmek
  • Törelerin değişmesi için kurultaya istek göndermek
  • Ordunun başında sefere çıkmak
  • Töreleri uygulamak

Gök tanrının hükümdarı donattığı yetkiler

  • Kut: Siyasi 
  • Küç (güç): Askeri 
  • Ülüş (ülüg): Ekonomik kuvvet

DEVLET GÖREVLİLERİ

  • Ayuki: hükümet
  • Ayguci: vezir
  • Apa: sivil yönetici
  • Tudun: vergi memuru
  • Tamgacı: yazıcı
  • Ağılığ: hazineden sorumlu
  • Tarkan: komutan
  • Sübaşı: Oğuzlar’da komutan
  • Yargan: yargıç
  • Yarlığ: hakanın emri
  • Tigin: hükümdarın oğlu
  • Ataman (İnanç)( İnal) Tiginlerin eğitiminde sorumlu devlet görevlisi.
  • Şad: hanedan üyesi komutan
  • Tutuk: askeri vali
  • Otacı: tabip
  • Böri: kağan muhafızları

İKİLİ TEŞKİLAT (FEDERATİF DEVLET ANLASYIŞI ) 

  • Batı: Yabgu batı kanadı sorumlusu 
  • Doğu: Hakan Federatif devlet anlayışı bulunur. Yani batı içişlerinde serbest dış işlerinde doğuya bağlıdır.

KURULTAY (TOY,KENGEŞ) 

  • Hükümdarı seçer ve törelere uymayan hükümdarları görevinden azleder.
  • Hükümdarın isteği ile töreleri değiştirir.
  • Savaş barış antlaşma gibi devlet ve toplumsal kararlar alır.

Üyeleri şunlardır;

  • Hakan
  • Hatun: Elçi kabul eder, asker ve sarayı var, devleti yönetir.
  • Hanedan üyeleri
  • Boy beyleri
  • İleri gelenler
  • Komutanlar
  • Kurultay’a katılan tüm üyelere Toygun adı verilir.

HUKUK

  • Sözlü hukuk kurallarına töre denir.
  • Töreleri yazıya geçiren Uygurlar’dır.
  • Töreler hakanın isteği ile kurultayın kararıyla değişir.
  • Göçebe yaşamdan dolayı hapis cezaları kısadır.
  • Töreye hakan da dâhil herkes uymak zorundadır.

SOSYAL HAYAT 

  • Managomi tipi evlilikler görülür
  • Halkın kaldığı çadırlara yurt adı verilir
  • Toplumsal sıralama şöyledir.(Yukarıdan aşağıya)
İl : devlet
Budun : millet
Boy: bod
Urug: sülale
Oguş : aile

Göçebe yaşamın sonuçları; 

  • Savaşçılık özelliği artmıştır.
  • Yazı geç kullanılmıştır.
  • Sınıf farklılıkları görülmez.
  • Hayvan üslubu kullanılır.
  • Mimari bulunmaz.
  • Sanat eserleri taşınabilir malzemeden yapılır.
  • Hapis cezaları kısadır.

DİN VE İNANIŞ

 DİNLER

  • Gök tanrı
  • Hrıstiyan
  • Musevilik
  • Maniheizm
  • İslamiyet
  • Budizm

İNANÇ

  • Atalar kültü: Öldükten sonra ataları ziyaret etme.
  • Doğalar kültü: Doğadaki bazı varlıkların kutsal olduğuna inanma.
  • Şamanizm : Büyü,sihir.
  • Totem :

KAVRAMLAR

  • Kült: İnanç
  • Kurgan: Mezar
  • Balbal: Mezartaşı (bengütaş)(Akkoyunlular ve Karakoyunlular bu geleneği sürdürmüşlerdir.)
  • Kam(baksı): Din adamı
  • Şaman: Din adamı
  • Tamu: Cehennem
  • Uçmağ: Cennet
  • Eşük: Kefen
  • Yuğ: Cenaze töreni

ORDU

Onlu sistem sıralaması
  • On takım onbaşı
  • Yüz bölük yüzbaşı
  • Bin tabur binbaşı
  • Onbin tümen tümenbaşı
Türklerin onlu sistemi kullanılmasıyla beraber hemen hemen bütün Türk ve dünya devletleri bu sistemi kullandı.
  • Türkler dünyayı en çok askerlik alanında etkiledi.
  • Ordu-millet anlayışı bulunur.
  • Savaş öncesi düşmanın durumunun öğrenilmesi amacıyla Yelme adı verilen keşif birlikleri gönderilir.
  • Ordu, Hilal (turan),Sahte Ricat (geri çekilme) Kurt Kapanı ve Pusu taktikleri kullanmıştır. 

EKONOMİ

PARACİNSİDEVLET
YarmakBezKöktürkler
KamduBezKöktürkler
KuanpoyuBezUygurlar
ÇavKağıtUygurlar
BözBezUygurlar

Not: Türk tarihinde parayı ticarette bir değişim aracı olarak kullanan ilk devlet Köktürkler’dir.

SANAT

  • Minyatür
  • Fresko:duvar resmi (Bu resimle uğraşanlara Bedizci denir.)
  • Çadırcılık
  • Dokumacılık
  • Halıcılık
  • Maden işlemeciliği
  • Çinicilik
  • Heykel (balbal taşlarının yontulması) 

YAZI DİL VE EDEBİYAT 

  • Alfabe;
  • Köktürk (Orhon)
  • Uygur
  • Çin
  • Soğd (İran)
  • Kiril
  • Fars
  • Arap
  • Latin

EDEBİYAT

YAZILI EDEBİYAT

ORHUN ABİDELERİ 

  • 8.yy yazılmıştır.
  • Moğolistan’da bulunur.
  • Türk tarihi ve edebiyatının ilk yazılı örneğidir.
  • W.Thomsen tarafından okunmuştur.
  • Hükümdarın halka karşı görevleri anlatılır.
  • Vezir Tonyukuk (725) Bilge Kağan (732) ve Kültigin (735) adına Yollug Tigin tarafından dikilmiştir.
  • İlk Türk tarihçisi ve yazarı vezir Tonyukuk’dur.
  • Runik yazı çeşidindeki işaretler kullanılmıştır
  • Bir tarafı Türkçe bir tarafı Çince’dir.
  • Kutluklar zamanında dikilmiştir.

Şine Uşu ,Karabalgasun Moyen-Çur ve Taryat (Terhin): 

Uygurlara aittir.

Yenisey Yazıtları: 

Kırgızlara aittir.

SÖZLÜ EDEBİYAT 

  • Sav: Atasözü
  • Koşuk: Kopuz (saz) eşliğinde söylenen şarkılar)
  • Sagu: Ağıt
  • Hikaye : Dede korkut (Oğuz –Kıpçak mücadelesi)

Destanlar

  • ALPER TUNGA/ŞU : İSKİTLER
  • ERGENEKON/BOZKURT: KÖKTÜRKLER
  • OĞUZ KAĞAN: ASYA HUN
  • TÜREYİŞ VE GÖÇ : UYGURLAR
  • ATTİLLA /SİHİRLİ GEYİK: AVRUPA HUN
  • MANAS : KIRGIZLAR

Benzer Konular
Yorumlar